زنان روستایی نزدیک به یک‌چهارم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و بی‌تردید نقشی کلیدی و تعیین‌کننده در اقتصاد خانواده و معیشت جامعه ایفا می‌کنند. آنان علاوه بر مسئولیت‌های اقتصادی، وظیفه مراقبت، سرپرستی و اداره خانواده را نیز بر عهده دارند. در بررسی وضعیت زنان روستایی باید به دو نکته اساسی توجه داشت: نخست اینکه ۷۶ درصد از فقر مطلق جهانی در مناطق روستایی متمرکز است؛ دوم، شرایط نابرابر و تبعیض‌آمیزی است که زنان روستایی به‌دلیل ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی با آن مواجه‌اند . زنان روستایی از نظر مشارکت اجتماعی و سیاسی، حتی نسبت به مردان همان مناطق، با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو هستند. دسترسی ناکافی به خدمات عمومی، منابع آموزشی، و مراقبت‌های بهداشتی از دیگر چالش‌های اساسی آنان است. با وجود چنین موانعی، این زنان در کنار فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، در فرصت‌های کوتاه باقی‌مانده از روز، به صنایع‌دستی و دیگر فعالیت‌های خانگی پرداخته و همچنان یاری‌گر اقتصاد خانواده‌اند.

به پاس نقش مؤثر و بی‌بدیل زنان روستایی در معیشت خانوار، توسعه روستاها و امنیت غذایی، سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۷، روز ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) را به عنوان «روز جهانی زنان روستایی» اعلام کرده است. در همین راستا، «هسته پژوهشی مطالعات جغرافیای روستایی دانشگاه فردوسی مشهد» از سال ۱۳۹۰ تاکنون (به‌جز سال‌های کرونایی ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰)، هر سال در ۲۳ مهرماه همایش‌هایی با موضوعات مختلف همچون زنان و توسعه روستایی، مدیریت روستایی، اشتغال و کارآفرینی، حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست، گردشگری و توانمندسازی زنان روستایی و عشایری برگزار کرده است. این همایش‌ها به انتشار و ارائه جدیدترین پژوهش‌ها در زمینه مسائل و امور زنان روستایی و عشایری منجر شده‌اند.

ششمین همایش ملی و نخستین همایش بین‌المللی با عنوان «زنان روستایی و عشایری، صنایع‌دستی، توانمندسازی و کارآفرینی پایدار» در روزهای ۲۳ و ۲۴ مهرماه ۱۴۰۴ در شهر مشهد برگزار می‌شود. این همایش در سیزده محور به بررسی نقش صنایع‌دستی و تولیدات زنان در زمینه‌های معیشتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هویت‌های بومی و ملی، سلامت جسمی و روانی،خواهد پرداخت. گرچه تمرکز اصلی برکسب‌وکار زنان در حوزه صنایع‌دستی است، اما دغدغه اصلی آن است که چگونه می‌توان این فعالیت‌ها را به فرصت‌های پایدار درآمدزایی تبدیل کرد؟ متأسفانه بسیاری از زنان روستایی و عشایری از قیمت‌گذاری محصولات خود، فرآیند بازاریابی و عرضه، و نیز چگونگی توسعه کسب‌وکار بی‌اطلاعند و اغلب از مشاوران دلسوز بی‌بهره‌اند. در شرایط خشکسالی و کاهش درآمد از کشاورزی و دامداری، توسعه  صنایع‌دستی می‌تواند راهی برای کسب درآمد، حفظ جمعیت روستایی و حتی بازگشت مهاجران باشد. فراموش نکنیم که زنان روستایی آخرین تصمیم‌گیرندگان درخصوص مهاجرت  هستند.

جا دارد در این روز از زنان روستایی و عشایری پرتلاش، صبور و شجاع ایران یاد کنیم و امید داشته باشیم که آنان به جایگاه شایسته و کرامت انسانی خود دست یابند. بی‌تردید دسترسی زنان به اشتغال، منابع مالی و فرصت‌های کسب‌وکار، گامی مؤثر در مسیر توسعه، توانمندی اقتصادی، اجتماعی و روان‌شناختی، و کاهش نابرابری‌های جنسیتی خواهد بود. همچنین، فعالیت آنان در عرصه صنایع‌دستی روستایی نقش مهمی در حفظ هویت‌های بومی و میراث فرهنگی مناطق دارد و شایسته قدردانی است.

با احترام خديجه بوزرجمهري

دبيرعلمي همايش